Soğuk Savaş’tan derin öğrenmeye makine çevirisinin tarihçesi

Google Çeviri’ye Facebook’a girdiğimden daha sık giriyorum ve artık fiyat etiketlerinin anında çevirisini yapmak siber çılgınlık denilen bir olay olmaktan çıktı. Günlük bir rutine dönüştü.

Tabi bugünlere neredeyse yüzyıldır devam eden çalışmalar neticesinde gelindi. Makine çevirisi algoritmalarını oluşturmak için geçen yüzyılın ilk yarısında kayda değer başarılara imza atıldığı yadsınamaz.

Bu makalede ele alacağım gelişmeler, arama motorlarından ses kontrollü mikrodalgalara kadar tüm modern dil işleme sistemlerinin temelini oluşturmaktadır. Günümüzde kullanılan çevrimiçi çevirinin gelişimi ve yapısından bahsedeceğim.

P.P. Troyanski’nin çeviri makinesi illüstrasyonu (Ne yazık ki günümüze ulaşan bir fotoğrafı yok.)

Başlangıçta

Hikaye, 1933 yılında Sovyet bilim insanı Peter Troyanski’nin, SSCB Bilimler Akademisi’ne “bir dilden diğerine çeviri yapılırken kelimelerin seçilmesi ve basılması için kullanılan makineyi” sunmasıyla başladı. Buluş oldukça basitti; dört farklı dilde kartlar, bir daktilo ve eski tarz bir film kamerası vardı.

Operatör metinden ilk kelimeyi alıp karşılık gelen bir kart bularak fotoğrafını çeker ve morfolojik özelliklerini (isim, çoğul, genitif) daktiloya yazardı. Daktilonun tuşları özelliklerden birini kodlardı. Kaset ve kameranın filmi aynı anda kullanılır, kelimeler ve bunların morfolojileriyle ilgili bir dizi yapı oluşturulurdu.

Bütün bunlara rağmen, SSCB’de her zaman olduğu gibi, buluş “kullanışsız” olarak nitelendirildi ve tozlu raflarda yerini aldı. Troyanski, buluşunu geliştirmek için 20 yıl kadar çalıştıktan sonra kalp sıkışmasından öldü. İki Sovyet bilim insanı, 1956’da Troyanski’nin patentlerini bulana kadar dünya bu makineden bihaberdi.

Soğuk Savaş’ın henüz başlarında, 7 Ocak 1954’te, New York’taki IBM merkezinde Georgetown-IBM deneyi başladı. IBM 701 bilgisayarı, tarihte ilk kez 60 Rusça cümleyi otomatik olarak İngilizceye çevirdi.

“Sovyetlerin dilinden tek bir kelime dahi anlamayan bir kız, IBM kartlarındaki Rusça mesajları çözdü. IBM bu deneyi basına şöyle duyurdu: “Beyin” İngilizce çevirilerini otomatik bir yazıcıda saniyede iki buçuk satır gibi yüksek bir hızla yazdı. “

Ancak, övgü dolu manşetlerde küçük bir ayrıntı gizlenmişti. Çevrilen örneklerin olası bir anlam belirsizliğine mahal vermemek için dikkatli bir şekilde seçilip test edildiğinden kimse bahsetmedi. Günlük kullanım için, bu sistem cep boy konuşma kılavuzundan daha iyi değildi. Buna rağmen, bu alanda bir çeşit silahlanma yarışı başlamıştı. Kanada, Almanya, Fransa ve özellikle Japonya bu yarışa dahil oldu.

Makine Çevirisi Yarışı

Makine çevirisini geliştirmek için verilen bu amansız mücadele kırk yıl sürdü. 1966’da ABD ALPAC komitesi o meşhur raporunda makine çevirisini pahalı, doğru çevirmeyen ve gelecek vadetmeyen bir sistem olarak değerlendirdi. Komite, ABD’li araştırmacılara on yıl boyunca sürdürdükleri yarıştan çekilmelerini ve sözlük geliştirme çalışmalarına ağırlık verilmesi gerektiğini önerdi.

Bu tür olumsuzluklara rağmen, modern Doğal Dil İşleme zeminini, yalnızca bilim insanları ve onların girişimleri, araştırmaları ve geliştirmeleri oluşturmuştur. Günümüzün tüm arama motorları, spam filtreleri ve kişisel asistanları, birbirleri hakkında casusluk faaliyetleri yürüten birkaç ülke sayesinde ortaya çıktı.

Devamı için