Çocuk işçi sayısı 2 milyona yaklaştı,2016’da iş cinayetlerin de ölen çocuk 56

Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK)/Genel-İş Sendikası étürkiye’de Çocuk İşçi Olmak” başlıklı bir rapor yayınladı.

Rapora göre, çalışma hayatında 2 milyona yakın bulunuyor ve çocuk işçilerin yaklaşık yüzde 80’i kayıtdışı çalıştırılıyor.

Türkiye’de çocukların çalışma yaşının 4857 sayılı İş Kanunu’nun 71. maddesine göre 15 olduğunun belirtildiği raporda, Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) çocuk işgücü ile ilgili temel sözleşmelerinden biri olan 138 sayılı sözleşmesine göre asgari yaş sınırının da 15 olduğu ifade edildi.

“Ancak, Türkiye’de on dört yaşını doldurmuş ve zorunlu ilköğretim çağını tamamlamış olan çocuklar; bedensel, zihinsel, sosyal ve ahlaki gelişmelerine ve eğitime devam edenlerin okullarına devamına engel olmayacak hafif işlerde çalıştırılabilmektedir.”

Yoksulluk, göç, iş cinayetleri

Raporda yer alan veriler anahatlarıyla şöyle..

►15-17 yaş arası çalışan çocukların yüzde 80’e yakını kayıtdışı çalıştırılıyor.

“Çocuk işgücü kır ve kent ayrımında farklı biçimlerde istihdam edilse de çocuklar kentlerde de kırlarda da kayıtdışı çalıştırılmaktadır. Kentlerde çalışan çocuklar, küçük işletmelerde çoğunlukla kayıtdışı çalışmaktadırlar. Kentlerde küçük işletmelerde yoğunlaşan kayıt dışı ekonomi, kırsal kesimlerde ise tarım sektöründe yoğunlaşmaktadır.”

►Suriyeli çocuklar ile çocuk emeği sömürüsü derinleşti.

“Suriye’deki savaş tehdidi nedeniyle ülkemize göç etmek zorunda kalan göçmen çocukların sayısı da gün geçtikçe artmaktadır. 30 Mart 2017 tarihinde yayınlanan resmi rakamlara göre Türkiye’de geçici koruma kapsamında 2 milyon 969 bin 669 Suriyeli bulunmaktadır. Bunların 1 milyon 358 bin 904’ü yani yüzde 45,75’i 18 yaşın altındadır.

"Suriyeli çocukların 709 bin 526’sı (yüzde 52,22’i) erkek, 649 bin 378’i (yüzde 47,78’i) kız çocuğudur. Bu çocukların yarıya yakını da eğitim olanaklarından yararlanamadığı için kayıtdışı sektörlerde çalışmaktadır.”

►Türkiye Avrupa ülkeleri içerisinde çocuk yoksulluğunda en kötü ülke.

“Çocuklarda yoksulluk en temel beslenme, sağlık, eğitim ve barınma imkanlarına sahip olamamayı kapsar. Bu durum yoksul çocukların maddi, manevi ve duygusal açıdan yoksun kalarak gelişimlerini olumsuz etkilemektedir. Bu nedenle çocuklarda yoksulluk; çocukların yaşama, zihinsel ve bedensel gelişme açısından ihtiyaçlarını karşılayamamalarının yanısıra çocukların erken yaşlarda çalışma hayatına katılarak işçi olmalarına neden olmaktadır.”

►2016 yılında 56 çocuk işçi hayatını kaybetti

“Özellikle kayıt dışı fason üretimin yaygın olduğu küçük işyerlerinde ve tarımda ücretsiz aile işçisi olarak çalışan çocuklar, sağlık açısından ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılmaktadır. Ancak bu çocukların karşılaştıkları meslek hastalıkları ve iş kazalarına ilişkin veriler bulunmamaktadır.

“İşçi Sağlığı İş Güvenliği Meclisi’nin raporuna göre,  2012 yılında 32 çocuk, iş cinayetlerinde hayatını kaybetmişken, 2016 yılına gelindiğinde 56 çocuk iş cinayetleri sonucu hayatını kaybetmiştir.”

Önleyici tedbirler ve denetim

Raporda Türkiye’de çocuk işçiliğinin önüne geçmek için getirilen önerilerin bazıları şöyle...

►Öncelikle çocukların temel sağlık, eğitim, gelişim ve barınma ihtiyaçları kamusal olarak karşılanmalı, sosyal politikalar kapsamında gelir dağılımı, istihdam, ücretler, sosyal güvenlik gibi sosyal ve ekonomik alanlarda iyileştirmeler yapılmalı ve çocuk yoksulluğuna karşı önlemler alınmalıdır. Türkiye imzaladığı uluslararası sözleşmelere uymalı, sözleşmelerin uygulanması için gerekli düzenlemeleri yapmalı ve denetimleri sağlamalıdır.

►Özellikle çocuk işçiliğini önlemeye ilişkin ILO’nun 138 No’lu “Asgari Yaş Sözleşmesi” ve 182 No’lu “En Kötü Biçimlerdeki Çocuk İşçiliğinin Yasaklanması ve Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Acil Eylem Sözleşmesi” hükümlerine uyulmalıdır.

►Ailelerin ekonomik durumunu yükseltecek ve işsiz aile bireylerine istihdam sağlayacak ekonomi politikaları oluşturulmalıdır.

*4+4+4 eğitim sistemi çocuk işçiliğinin önünü açmaktadır. 2012 yılında yasalaşan 4+4+4 eğitim sisteminde zorunlu ilköğretim yaşı düşmüş ve çocuk işçiliği yaşı fiilen 13 yaşa düşürülmüştür. Bu nedenle eğitim sisteminde kesintisiz eğitim esas alınmalı ve denetimleri arttırılmalıdır.

►Çocuk işçiliğini önlemek için denetim yetersizlikleri ortadan kaldırılmalı, denetimler ve ceza yaptırımları arttırılmalıdır.

►Özellikle tarımda çalışan çocuklar için acil önlem alınmalı, eğitim ve sosyal hayattan kopmamaları için politikalar geliştirilmelidir.

►Bir meslek öğrenme amacıyla yürütülen çıraklık eğitimi, işyerlerinde amacına uygun bir şekilde yürütülmeli ve gerekli denetimler yapılmalıdır. Ayrıca uygulamada çocuk işçiliğine dönüşen çırak işçilerin çalışma ve yaşam koşullarını iyileştirecek yasal düzenlemeler yapılmalıdır.

►Yasal olarak sosyal güvenlik kurumuna kayıt yaptırılabilecek çocuk işgücü için kayıtdışı çalıştırmaya karşı denetimler sıklaştırılmalı, ceza yaptırımları arttırılmalıdır.