Erken Modern Felsefe ve Aydınlanmanın Başlangıcı

Erken modern 1400’lerin ortasından 1700’lere kadar olan dönemde aydınlanmanın temellerini teşkil eder. Orta Çağ’ın 1400’lerin ortasında son bulduğu kabul edilir. 476-1450 tarihleri arasındaki Orta Çağ’ın karakteristik özelliği sistematik dinlerin felsefeyi tahakküm altına almasıydı. Şimdi ise gerek dine tepki olarak gerek de aydınlanmanın yayılmasının etkisi olarak Antik Yunan klasiklerinin hatırlanması ve özellikle Hristiyanlığın etkisinin kırılmasına denk gelmekteyiz.

1400’lerdeE Ne Oldu?

1. Katolik Kilisesi’ne tepki arttı ve reformcu mezhepler doğdu.

2. Coğrafi keşifler yapıldı ve kutsal kitaplarda olmayan yerler keşfedildi.

3. Matbaa keşfedildi ve bilgi daha kolay paylaşılır oldu.

4. Sıcaklıklar yükseldi ve seyahat kolaylaştı

5. Orta Çağ’dan beri süre gelen okuma-yazma ile dini kültürünün yayılması sanat ve felsefe olarak artı değer üretmeye başladı.

1300’lerde Zemin Hazırlayan Düşünürler

Meister Eckhart(1260–1328): Katolik teolog, kafirlikle suçlandı; hüküm giymeden önce vefat etti. Alman mistisizminin zirvesi, ruhani çevrelerin ideolü oldu. Sonsuz şimdi, esas özne, boşluk, serbest kalmak gibi kavramlarıyla Budist çevrelerin de ilgisine mazhar oldu.

Duns scotus(1266–1308): Skolastisizmin ve Orta Çağ Realizmi’nin temsilcisi, Aristotelesçi teolog.

Ockham’lı William(1288–1348): Ustura olarak da bilinen prensibi(En az sayıda varsayım içeren hipotez ile devam etmek) ile ünlü, nominalizmin(Kavramların farklı bir boyut değil genellemeler olduğunu savunan akım) temsilcisi filozof.

İbni Haldun (1332 – 1406): Tarih biliminin, felsefenin ve sosyolojinin ilk temsilcilerinden Arap filozof.

1500’lerde Erken Modernin Simgesi Düşünürler

Desiderius Erasmus(1466–1536): Özgür irade ve insana güven savunucusu, Rönesans’ın simge ismi.

Niccolò Machiavelli (1469–1527): Politik egoizmin ve pozitif hukukun taraftarı siyaset filozofu.

Sir Thomas More (1478–1535): Ütopya eseri ile tanınan politik kurgucu.

Martin Luther (1483–1546): Reformun simge ismi, teolog.

Michel de Montaigne (1533–1592): Hümanist ve deneme yazarı.

Francis Bacon (1561–1626): Empirisist, tümevarımın ve şüpheciliğin sembol ismi.

René Descartes (1596-1650). Dualizm(zihin- beden), metodik şüphe, rasyonalizm ve matematiğin piri. Devrinin zirve ismi. Modern felsefenin kurucusu.

Öncesi de Ve Sonrasında Ne Oldu?

Aydınlanmanın başlangıcı kimilerine göre dini otoritenin( özellikle Hristiyan Katolik Kilisesi’nin) aşırıya kaçmasına bir tepkiydi. Avrupa dışında benzer bir tepkinin olmayışı buna kanıt olabilir. Kimilerine göre de küresel bir döngünün parçasıydı. Bu da iklim ve sıcaklık rejimleri ile temellendirilebilir.

Erken modern öncesinde net bir şekilde “Orta Çağ” din merkezli düşüncesini görüyoruz. Erken modern dönemde iman ve akıl uzlaştırmaları, rasyonalizasyon ve mantığa büründürme çabaları, modern dönemde ise “mod”un, yani kipin değiştiği; insanın yapıp ettiklerinin değiştiği bir döneme giriyoruz.