‘Nazilik’ ile suçlanacak olan varsa Almanya değil Erdoğan’ın Türkiye’si

Robert Fisk

Ankara Barosunun '2017 referandumu uluslararası sempozyumu' başladı. Venedik Komisyonu üyesi Banaszak, 'OHAL demokratik seçimi engelleyebilir' dedi.

Bir sempozyum için Türkiye’ye gelen Venedik Komisyonu Üyesi Prof. Dr. Boguslaw Banaszak, “Venedik Komisyonu teklif edilen anayasa değişikliğinin özünde tehlikeli bir adım olduğunu öngörmektedir. Önerilen sistemin otoriter bir rejime evirilmesine dikkat çeker. Anayasa yapma koşulları için demokratik bir ortam yok” dedi.

Ankara Barosu tarafından düzenlenen ve dört oturumdan oluşan 2017 Anayasa Değişiklikleri Referandumu Uluslararası Sempozyumu"nun ilk oturumu Point Hotel'de gerçekleşti. Sempozyum, Ankara Barosu Başkanı Hakan Canduran ve Anayasa Mahkemesi Önceki Başkanı Yekta Güngör Özden'in açılış konuşmasıyla başladı. Moderatörlüğünü Ankara Barosu Başkanı Hakan Canduran'ın yaptığı Anayasa Hukuku Bakımından 6771 Sayılı Kanun’nun ilk oturumuna İstanbul Şehir Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ergun Özbudun, Venedik Komisyonu Üyesi Prof. Dr. Boguslaw Banaszak, Ankara Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Selin Esen ve Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Nur Uluşahin konuşmacı olarak katıldı.

Açılış konuşmasını yapan Yekta Güngör Özden, Referandumda “Evet” çıkması durumunda Türkiye’yi düşeceği karanlıktan kimsenin çıkaramayacağını söyledi. Özden, “Adaletin bağımsız olmadığı yerde, her şey bağımlıdır” diye konuştu.

‘DÜNYADA ÖRNEĞİ OLMAYAN BİR SİSTEM İCAT EDİLİYOR’

Daha sonra konuşan İstanbul Şehir Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ergun Özbudun; “Rahmetli Turgut Özal da böylesi bir sistemi ortaya attığında karşıydım. Demirel de ortaya attığında karşıydım. O dönemlerde istenen başkanlık sistemlerinin kendilerine has özellikleri vardı. Ama bugün böyle değil. Bugün görüyoruz ki başkanlık sisteminin en önemli özellikleri söz konusu değil. Yarı başkanlık sistemi hiç değil. Parlamenter sistem hiç değil. Şimdi dünyada örneği olmayan bir sistem icat ediliyor” dedi.

‘SİSTEMİN HASTALIĞI KİŞİSELCİLİĞE KAYMASI’

Partili cumhurbaşkanlığı sisteminin hastalıklı olduğunu ifade eden Özbudun, yine sistemin en önemli hastalıklarından birisinin, “Kişiselciliğe kayması. Sistemin kararname yolu ile yasama organını baypas etmesi” olduğunu söyledi. Özbudun: “Başkanlık sisteminin sahip olması gereken denetim mekanizmalarında tamamen yoksun. Dolayısı ile bir tek adam yönetimi gibi bir tehdit ile karşı karşıyayız. Özellikle yargı tamamen siyasi iktidarın koltuğuna alınmak istenmektedir. Bu daha da güçlendirilecek. İster başkanlık ister parlamenter, ister yarı başkanlık olsun; demokratik sistemin temel özelliği yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığıdır. Ama o da elden gidiyor.”

‘REFERANDUM OHAL KALDIRILANA KADAR ERTELENMELİDİR’

Daha sonra konuşan Venedik Komisyonu Üyesi Prof. Dr. Boguslaw Banaszak, Türkiye’deki anayasa referandumuna ilişkin Venedik Komisyonu’nun önerilerine ilişkin bilgi verdi. Banaszak, “Venedik Komisyonu teklif edilen anayasa değişikliğinin özünde tehlikeli bir adım olduğunu öngörmektedir. Önerilen sistemin otoriter bir rejime evirilmesine dikkat çeker. Venedik Komisyonu anayasa yapma koşulları için demokratik bir ortam yok. Referandum OHAL kaldırılana kadar ertelenmelidir” diye konuştu.

‘KANUNLAR İLE YAPILMAYAN DÜZENLEMELER KARARNAMELER İLE ÇIKARILMAZ’

Banaszak, Türkiye Cumhuriyet Anayasası’nda yürütme erkinin cumhurbaşkanında olduğunu ifade ederek, “104’üncü maddede ‘cumhurbaşkanı yürütme erki ile ilgili durumlarda kararname çıkarabilir’ deniliyor. Cumhurbaşkanı yasama hakkını elinde tutmasına sahip değildir. Dolayısı ile kanunlar ile yapılmayan düzenlemeler kararnameler ile çıkarılamaz” dedi. Banaszak, “Venedik komisyonu bu değişiklikler kapsamında cumhurbaşkanının yapacağı atamalarda yanlı bir tutum sergileyebileceği endişesinin altını çiziyor” ifadelerini kullandı.

Banaszak son olarak 16 Nisan’da yapılacak olan Referanduma uluslararası gözlemcilerin katılması için Venedik Komisyon’unun ön plana aldığı bir husus olduğuna dikkat çekti.

‘BU DÜZENLEME 1982 ANAYASASINDAN DAHA KÖTÜ’

Ankara Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Selin Esen ise, anayasa değişikliğinin kendi içerisinde ciddi sorunlar içerdiğini ifade ederek, “Bir kere Meclis’in yasama yetkisi, özellikle cumhurbaşkanına kararname çıkarma yolu ile önemli ölçüde sınırlanıyor. Türkiye’de OHAL durumunda hükümet sınırsız yetkileri ile donatılmıştır. Dolayısı ile bu düzenleme 1982 anayasasından çok daha kötü. Yeni sistem ile cumhurbaşkanı tek başına OHAL ilan etmek yetkisine sahip olacaktır” şeklinde konuştu.

‘BU SİSTEMLE MİLLETVEKİLLERİ CUMHURBAŞKANINA BİAT EDECEKTİR’

Son olarak, Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Nur Uluşahin ise, şunları söyledi: “Yasama ve yürütme, bu sistem ile cumhurbaşkanının kontrolünde yapılacaktır. Bu sistem partili cumhurbaşkanlığıdır. Düzenleme cumhurbaşkanı seçilen milletvekilinin partisi ile ilişkisi devam etmektedir. Öngörülen sistem ile cumhurbaşkanı partisinin lideri olmaya devam edecektir. Bu sistemle cumhurbaşkanı büyük bir güç ve otorite elde edecektir. Cumhurbaşkanının lideri olduğu partinin ayrıca milletvekillerini seçebilecektir. Bu durum sonucunda milletvekillerin cumhurbaşkanına biat etmesi söz konusu olacaktır.”