Musul’da kopan fırtınanın nedenleri: 

IŞİD sonrası Musul nasıl bölüşülecek

İki yıldır IŞİD’in elinde bulunan Musul’un kurtarılmasına yönelik planan operasyon, kentin hangi güçler arasında, ne şekilde paylaşılacağına dair yaşanan anlaşmazlık nedeniyle tartışmalara yol açıyor. Kriz üç noktada düğümleniyor;  Musul’a kim girecek?, Statüsü ne olacak?, IŞİD'liler nereye gidecek?

IŞİD’in elinde bulunan Irak’ın ikinci büyük kenti Musul’a yönelik operasyonun hazırlıkları sürüyor. Bağdat ile Ankara arasında krize yol açan Musul harekâtının Ekim ayının sonunda düzenlenmesi planlanıyor. Operasyon tarihi yaklaşırken harekâta katılacak taraflar konusunda tartışmalar da alevlendi. Musul özelinde koparılan fırtınanın nedeni kentin IŞİD’den kurtarılması değil. Temel mesele Musul’un IŞİD’den kurtarıldıktan sonra kaderinin ne olacağına dair. Yani nasıl paylaşılacağıdır. Paylaşımdan pay kapmak isteyen ve bu nedenle operasyona katılmak isteyen güçler arasında kıyasıya bir mücadele var.

Bağdat yönetimi Ankara’nın mezhepçi söyleminden ve Musul üzerindeki hak iddialarından duyduğu rahatsızlık nedeniyle Türkiye’yi devre dışında tutmak istiyor. Ankara her ne pahasına olursa olsun Musul masasında yer alma niyetinde. Mesele de burada düğümleniyor. Bu aşırı mezhepçi yaklaşım diğer aktörlerde rahatsızlık yaratıyor.

Washington iki ülke arasında krizde Irak’tan yana. Erbil ise Bağdat merkezi yönetimi ile yaşadığı krizlerden dolayı bir taraftan AKP hükümetine yanaşırken, öte yandan Irak ile ABD’yi karşısına almamaya çalışıyor. İran da Bağdat hükümeti ve Şii milisler üzerinden Musul denkleminde başat güç konumunda.

Tartışma ve kriz alevleniyor

ABD, Irak, Türkiye ve Irak Kürt Bölgesel Yönetimi arasında yaşanan restleşmeden nasıl bir sonuç çıkacağını tarafların pazarlık ve ikna gücüyle ittifak yapıları belirleyecek. Bir buçuk yıldır aktörler arasındaki anlaşmazlıklardan dolayı ertelenen Musul operasyonu için pazarlıklar devam ediyor. Musul özelinde kopan fırtınanın nedenlerini üç maddede toparlayabiliriz; “Musul’a kim girecek?”, “IŞİD sonrası kentin statüsü ne olacak?”, “Musul’dan çıkarılacak IŞİD’liler nereye gidecek?”

musul-da-kopan-firtinanin-nedenleri-isid-sonrasi-musul-nasil-bolusulecek-196115-1.

1-) Musul’a kim girecek?

2-) IŞİD sonrası Musul nasıl bölüşülecek?

IŞİD’in kentten çıkarılmasının ardından Musul’un statüsünün nasıl olacağına dair büyük bir anlaşmazlık söz konusu. Kent, zengin petrol yatakları ve doğusu ile batısındaki petrol boru hatlarının yanı sıra coğrafi konumu nedeniyle stratejik bir noktada. Demografik yapısı nedeniyle tarih boyunca hep sorunlu bir bölge oldu. Nüfusu Arap, Kürt, Türkmen, Ezidi ve Süryanilerden oluşan kentte nüfusun yarısından fazlasını Sünni Araplar oluşturuyor. Bağdat, kentin yeniden kendi denetiminde kalmasını istiyor. Türkiye ise kentte tarihsel bir hak iddiasında, Sünni Araplar üzerinden kente müdahil olma arayışında. Meclis açılışında Lozan tartışmasıyla birlikte Musul’un tartışmaya açılması bu hamlenin ürünü. Mesut Barzani'nin lideri olduğu Irak Kürdistan Demokrat Partisi (IKDP) Yönetim kurulu üyesi Ali Awni, Bağdat yönetiminin idaresinde olan, ancak fiili olarak Peşmergenin bulunduğu Kürt bölgeleri için Bağdat ile anlaştıklarını söyledi. Awni, Bağdat yönetimi ile Musul operasyonu konusunda yaptıkları görüşmelerde, Kürt yönetimi idaresi dışında kalan Kürt bölgelerinin Kürt bölgesel yönetimine devri konusunda anlaştıklarını söyledi.

3-) IŞİD’liler nereye gidecek?

Asıl büyük sorunlardan bir tanesi de kentten çıkarılacak olan IŞİD’lilere ne olacağına dair. IŞİD’in elinde düştükten sonra nüfusunun 2 milyona düştüğü tahmin edilen kentte yaklaşık 7 bin cihatçının bulunduğu tahmin ediliyor. Bu militanlara ne olacağına yönelik belirsizlik sürüyor. Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) Musul sözcüsü Said Mamuzini, operasyonun yakında başlayacağını ve IŞİD'in Suriye'ye kaçması için de bir yolun açık bırakılacağını söyledi. Hizbullah lideri Hasan Nasrallah ise Musul operasyonu başladığında bu kentteki IŞİD mensuplarının Suriye’nin doğusuna kaçabileceği konusunda uyardı. Musul’dan bir kaçış yolunun olmaması gerektiğini savunan Şii lider, Iraklı yetkililere seslendi, 'ABD’nin oyununa gelmeyin' dedi. Yandaş Yeni Şafak gazetesi ise IŞİD’lilerin Musul’dan Türkmen kenti Telafer’e sürülerek orada yoğun bir bombardımana tabi tutulacağını iddia etti.

Üç aşamalı operasyon

Operasyon üç aşamalı olacak. İlk aşamada Musul’un çevresinin tamamının alınması hedeflenecek. Diğer aşama ise kentin kenar mahallelerinin alınması ve son aşama ise kent merkezinin alınması olacak. Peşmerge ile Irak ordusu ortak operasyon yapacak. Musul’un kuzeyi, doğusu, güneydoğusu ve batısı peşmergenin kontrolünde. Bu cepheler Musul kent merkezinden sadece 25 kilometre uzaklıkta. Musul'un güneyi ise Irak ordusunun elinde bulunuyor.