Covit-19 Yerküresi İle Coğrafyamızda 1 Mayıs 2020-3

VI. AYRIM: NİHAYET

 

Korkut Boratav hoca, “Bugünkü ortamda faşist yönetime karşı üçlü bir program gündemdedir. Programın birinci öğesi: hukuk devleti, insan hakları, parlamenter sisteme dönüş önceliğidir… İkinci hedef cumhuriyetin kazanımlarıyla ilgilidir… Üçüncüsü; neo-liberalizmin tasfiyesi,”^[145] dese de; corona günlerinde artık mesele bunların ötesindedir; doğrudan kapitalist sisteme mündemiçtir.

Çünkü dünyayı saran coronavirüs, insan(lık)ın ruh sağlığını da tehdit ediyor. Kaygı, korku, panik, öfke duyguları dört yanı kuşatıyor…

Salgınla çeşitli depresif, kaygı taşıyan, iç huzursuzluk yaratan, acı veren olumsuzluklar; şok ve inkâr, stres, kaygı, korku, bunaltı, endişe, panik, öfke, tahammülsüzlük, gerginlik, umutsuzluk, huzursuzluk, suçluluk, çaresizlik gibi duygular ile iç içe “Akut Stres Bozukluğu”, “Travma Sonrası Stres Bozukluğu”, “Majör Depresyon”, “Yaygın Anksiyete Bozukluğu”, “Uyum Bozukluğu” ve “Obsesif Kompülsif Bozukluğu”yla^[146] malûl corona günlerinde 1 Mayıs 2020 deyince…

Aziz Nesin’in, “Sorumluyu bulmak için aynaya bakın”!

Nelson Mandela’nın, “Fark ettiğim şeylerden biri de, kendimi değiştirmeden kimseyi değiştiremeyeceğimdir… Cesaretin korkunun olmaması değil, ona galebe çalması demek olduğunu öğrendim. Cesur insan korkmayan değil, korkusunu yenen insandır”!

James Baldwin’in, “Özgürlük kimseye verilebilecek bir şey değildir. Özgürlük insanların aldığı bir şeydir ve insanlar istedikleri kadar özgür olurlar”!

Maksim Gorki’nin, “Hak verilmez, alınır. İnsan zorlukların göğsünü ezmesini istemiyorsa, haklarını kazanmak için mücadele etmelidir!”^[147]

John Steinbeck’in, “Diktatör; aslında yönettiklerinden korkandır”!

Komutan Yardımcısı Marcos’un, “Bütün imparatorluklar ya da dünya üzerindeki bütün baskı araçları kendi yıkılışlarının kaçınılmaz arifesine kadar yenilmez görünürler,” saptamalarını “es” geçmeyen bir politik düşünce ve davranıştan başka çözüm mümkün değildir…

Evet; “Hakikât Sonrası” diye pazarlanan bir zamanda; işçi sınıfı hakikâtiyle güçlenmenin yolları sınıf mücadelesi alanlarındadır; yeryüzünün lanetlileri, ücretli köleleri biz(ler)i hakikâtle buluşturacak yegâne güçtür hâlâ!

Hayır abartmıyoruz! Etrafınıza dikkat ve umutla bakın: Son haftalarda hava değişmeye başladı. Dünya yeniden kıpırdanıyor gibi. İşsizlik, sağlık hizmetlerine ulaşımda yaşanan sorunlar ve ölümler artarken sisteme ve devletlere duyulan öfke de birikiyor.

Paris’in yoksul banliyölerinde çoğu siyahlardan ve göçmenlerden oluşan yüzlerce kişi polisle çatıştı, İsrail’de yolsuzluğa karşı fiziksel mesafeyi koruyarak yapılan ilk kitle gösterisi gerçekleşti, Lübnan’da halk arabalarla yolsuzluk ve ekonomik sorunlara karşı caddeleri kapattı, Polonya’da kürtaj yasasına karşı onlarca kadın birkaç metre mesafeyle protesto düzenledi, Yunanistan’da sağlık emekçileri bütün hastanelerde ortak eylemler örgütledi. Ankara’da bir avuç KHK’lı emekçi, bini aşkın gündür sürdürdükleri “İşimizi geri istiyoruz,” eylemini Corona’lı günlerde de sürdürdüler.

Sokak eylemlerinin en şiddetlisi Paris’te yaşandı. Motor kullanan birinin polis aracına çarpması sonucu başlayan olaylar banliyöde yaşayan yoksulların polis şiddetinin salgın döneminde artması nedeniyle isyana dönüştü. Paris’in kuzey banliyöleri salgından ölümlerin en yoğun olduğu yer. Bu bölgede yaşayanların çoğu siyahlar ve göçmenlerden oluşuyor. İşsizlik oranı çok yüksek. Tüm bunların biraraya gelmesi sonucu banliyöde yaşayanlar sistematik ayrımcılığa maruz kaldıklarını ve sokakta kimse olmadığı için polisin sert davranmaktan çekinmediğini söylüyorlar. Biriken gerilim bir kazanın çaktığı kıvılcımla salgın döneminin ilk ciddi isyanına dönüştü. Polis biber gazıyla saldırarak isyanı şimdilik bastırdı ve havai fişek satışlarını yasakladı.

Hong Kong’ta 2.500 sağlık emekçisi Çin’den girişlerin tamamen durdurulması talebiyle greve gitti.

Günümüze benzer bir dönem olan 1918-1922 kesitindeki savaşlar, İspanyol gribi salgını ve ekonomik çöküş yaşanırken; Rusya, Almanya, İtalya, Macaristan gibi çok sayıda ülkede işçi devrimleri ve isyanları patlak vermişti.^[148]

Son uyarı da “Bazı insanlar yağmuru hisseder, diğerleri sadece ıslanır,” diyen Bob Dylan’dan…

Siz hangisisiniz?

 

26 Nisan 2020 14:48, İstanbul.

 

N O T L A R

^[*] Newroz, Nisan 2020…

^[1] Edip Cansever.

^[2] Ergin Yıldızoğlu, “Uzun Bunalımdan Daha Büyük Bunalıma”, 20 Nisan 2020, s.6.

^[3] Ergin Yıldızoğlu, “Coronavirüs Salgını: Ekonomik Depresyonu Gıda Krizi mi İzleyecek?”, 17 Nisan 2020… https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-52319796

^[4][4] Toplumun yüzde 56’sının “Bugünkü biçimiyle kapitalizmin yarardan fazla zarar verdiğini” düşündüğü, yüzde 80 civarındaki büyük çoğunluğun da gelecek 5 yılda daha iyi koşullarda olmayı beklemediği sonucu paylaşıldı. Kapitalizme duyulan güvenin en düşük olduğu ülkeler yüzde 75’le Tayland, yüzde 74 ile Hindistan ve yüzde 69 ile Fransa oldu. (“Dünya Nüfusunun Yarıdan Fazlası Kapitalizme Güvenmiyor”, 21 Ocak 2020… https://www.kizilbayrak45.net/ana-sayfa/haber/dunya/dunya-nufusunun-yaridan-fazlasi-kapitalizme-guvenmiyor)

^[5] Ergin Yıldızoğlu, “Davos’ta Kafalara Dank Etmiş”, Cumhuriyet, 27 Ocak 2020, s.11.

^[6] Ergin Yıldızoğlu, “Yeni Dönem - Yeni Siyaset”, Cumhuriyet, 23 Nisan 2020, s.15.

^[7] “BM Açıkladı: 45 Kişiden Biri Yardıma Muhtaç”, Cumhuriyet, 5 Aralık 2019, s.16.

^[8] “BM: Pandemi Nedeniyle Açlık Sınırında Yaşayan Dünya Nüfusu İki Katına Çıkacak”, 25 Nisan 2020… http://direnisteyiz27.org/bm-pandemi-nedeniyle-aclik-sinirinda-yasayan-dunya-nufusu-iki-katina-cikacak/

^[9] “Afrika İçin Korkutan Uyarı”, Cumhuriyet, 20 Nisan 2020, s.7.

^[10] “Dünyanın Kaymağını İki Bin Kişi Yiyor”, Birgün, 21 Ocak 2020, s.5.

^[11] Aslı Aydın, “Gelir Eşitsizliğinden Kim Ne Anlıyor?”, Birgün Pazar, Yıl:16, No:664, 1 Aralık 2019, s.4-5.

^[12] “Oxfam’ın Servet Raporu”… https://www.gazeteduvar.com.tr/dunya/2020/01/20/oxfamin-servet-raporu-en-zengin-2-bin-kisinin-serveti-46-milyar-kisinin-servetinden-fazla/

^[13] Özlem Yüzak, “1 Mayıs’ın Ardından...”, Cumhuriyet, 3 Mayıs 2019, s.11.

^[14] Özlem Yüzak, “Davos 2020: Küresel Bir Bakış”, Cumhuriyet, 24 Ocak 2020, s.11.

^[15] “Dünyanın En Zengin Yüzde 1’lik Kesimi Küresel Servetin Yüzde 82’sine Sahip”, 28 Kasım 2019… https://www.gazetefersude.net/dunyanin-en-zengin-yuzde-1lik-kesimi-kuresel-servetin-82sine-sahip

^[16] Dünyanın en zengin insanı Jeff Bezos’un kişisel serveti, kurucusu ve CEO’su olduğu Amazon’un hisselerinin yükselişiyle bir gün içinde sekiz milyar dolar arttı. Amazon Perşembe günü, Noel ve yılbaşı sezonunu kapsayan son çeyrek için piyasa beklentilerinin üzerinde kâr açıklamıştı. Eylül-Aralık döneminde 3.3 milyar dolar kâr elde ettiğini duyuran şirketin 2 milyar dolar civarında kâr açıklaması bekleniyordu. Bu açıklamanın ardından Amazon hisseleri Cuma günü yüzde yedi civarında yükseldi. (“Amazon’un Kurucusu Bezos, Bir Günde Servetini Sekiz Milyar Dolar Artırdı”, 3 Şubat 2020… http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/ekonomi/1718222/amazonun-kurucusu-bezos-bir-gunde-servetini-sekiz-milyar-dolar-artirdi.html)

^[17] “Oxfam: Dünyadaki En Zengin 2.153 Kişinin Serveti 4.6 Milyar Kişinin Servetinden Fazla”, 20 Ocak 2020… https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-51171233

^[18] Hayri Kozanoğlu, “Davos 2020: Murailer Zirvesi”, Birgün, 28 Ocak 2020, s.5.

^[19] “Dünyanın En Zengin Yüzde 1’i, Geri Kalan Herkesin İki Katından Fazla Servete Sahip”, Evrensel, 21 Ocak 2020, s.6.

^[20] Şehriban Kıraç, “TÜSİAD: Baharı Beklerken Doluya Tutulduk”, Cumhuriyet, 13 Nisan 2020, s.11.

^[21] “Abdullah Kiğılı: Bundan Daha Büyük Kriz Görmedik”, Birgün, 30 Ocak 2020, s.11.

^[22] Yakup Kepenek, “Kurumsal Çöküş Derinleşiyor!”, Cumhuriyet, 13 Şubat 2020, s.2.

^[23] “Kapanan Şirketler Yüzde 10 Arttı”, Cumhuriyet, 22 Şubat 2020, s.11.

^[24] “Aralık’ta Kapanan Şirket Sayısı Yüzde 112.66 Arttı”, Birgün, 25 Ocak 2020, s.11.

^[25] Şehriban Kıraç, “2 Milyon Esnaf Battı”, Cumhuriyet, 11 Ocak 2020, s.11.

^[26] Mustafa Çakır, “Bütçe Tepetaklak”, Cumhuriyet, 16 Nisan 2020, s.9.

^[27] Mustafa Çakır, “Kriz Vergiyi Vurdu”, Cumhuriyet, 19 Ocak 2020, s.11.

^[28] Recep Yılmaz, “Vergi Kimin Sırtında?”, Cumhuriyet, 1 Şubat 2020, s.2.

^[29] Oğuz Oyan, “Bölüşüme Vergiyle Müdahale”, Birgün Pazar, Yıl:16, No:664, 1 Aralık 2019, s.2-3.

^[30] “Devlet Vergi Gelirinin Yüzde 80’ini Emekçilerden Sağlıyor”, 22 Ocak 2020… https://haber.sol.org.tr/turkiye/devlet-vergi-gelirinin-yuzde-80ini-emekcilerden-sagliyor-278880

^[31] Mustafa Çakır, “Saray ve Faize Bütçe Yetmedi”, Cumhuriyet, 16 Ocak 2020, s.11.

^[32] “Bütçe Maratonu Sona Erdi: Saray’a 3, Diyanet’e 11 Milyar”, Birgün, 21 Aralık 2019, s.8.

^[33] Mustafa Mert Bildircin, “Zemin Isıtmalı Camilere Toplam 500 Milyon Dolar”, Birgün, 19 Aralık 2019, s.9.

^[34] “Darısı Herkesin Başına”, Birgün, 18 Aralık 2019, s.11.

^[35] “Milyarderler Servetine Servet Kattı”, 10 Mart 2020… https://haber.sol.org.tr/turkiye/turkiyenin-en-zenginleri-aciklandi-milyarderler-servetine-servet-katti-282264

^[36] Deniz Yıldırım, “Zenginler ve Fakirler”, Cumhuriyet, 22 Ocak 2020, s.4.

^[37] Orhan Bursalı, “Yeni Bir Kutuplaşma Büyüyor: Fakir – Zengin”, Cumhuriyet, 23 Ocak 2020, s.6.

^[38] “Asgari Yüzde 33 Eridi”, Cumhuriyet, 23 Aralık 2019, s.10.

^[39] Ozan Gündoğdu, “Faturalar Bardağı Taşıran Son Damla”, Birgün, 20 Ocak 2020, s.11.

^[40] Şehriban Kıraç, “Ev Isınmıyor File Boş”, Cumhuriyet, 27 Ocak 2020, s.11.

^[41] “Asgari Ücret Açlık Sınırıyla Yarışıyor”, Birgün, 28 Aralık 2019, s.10.

^[42] “Memurun Kayıp Yılı”, Cumhuriyet, 14 Ocak 2020, s.11.

^[43] Mustafa Çakır, “Öğretmenler Fakirleşti”, Cumhuriyet, 8 Mart 2020, s.7.

^[44] “Yurttaş Sefalete Mahkûm”, Cumhuriyet, 11 Ocak 2020, s.11.

^[45] “En Derin Krizlerden Birini Yaşıyoruz”, Evrensel, 17 Şubat 2020, s.7.

^[46] “Açlık Sınırı 2219 Liraya, Yoksulluk Sınırı 7229’a Yükseldi”, Cumhuriyet, 29 Ocak 2020, s.10.

^[47] Diyarbakır’ın Bağlar ilçesi Şeyh Şamil Mahallesi’nde yaşayan 65 yaşındaki Layıka Kılıç, çocuğu Remziye Kılıç (33) ve torunu Barış (4) ile birlikte tek gözlü bir evde yaşam mücadelesi veriyor. 3 kişilik Kılıç ailesi, tek odası kullanılabilen avlulu bir evde yaşıyor. 8 gün ekmeksiz oturduklarını anlatan Kılıç, bir gelirleri olmadığı için komşularının yardımıyla yemek ihtiyaçlarını gideriyor. (Arjin Dilek Öncel, “Diyarbakır’da: Yoksulluğun Fotoğrafı”, Yeni Yaşam, 23 Ocak 2020, s.3.)

^[48] “Kürtlerin Yüzde 63.2’si Açlık Sınırında, Kadınların Yüzde 87.1’i İşsiz”… https://www.gazeteduvar.com.tr/gundem/2020/03/07/kurtlerin-yuzde-632si-aclik-sinirinda-kadinlarin-yuzde-871i-issiz/

^[49] “Yoksulluk En Çok Çocukları Vurdu”, Birgün, 22 Şubat 2020, s.8.

^[50] Ergün Demir-Güray Kılıç, “İçimiz Acırken...”, Birgün, 12 Şubat 2020, s.13.

^[51] Hazal Ocak, “Bakanlık Bebek Ölümlerini Gizledi”, Cumhuriyet, 23 Eylül 2019, s.9.

^[52] Hicri İzgören, “Savaşın Büyüttüğü Yoksulluk”, Yeni Yaşam, 12 Aralık 2019, s.11.

^[53] “Demokrasileri Diktatörlük, Ekonomileri Köleliktir!”, 19 Nisan 2020… https://iscigazetesi.org/demokrasileri-diktatorluk-ekonomileri-koleliktir-17-milyon-kisi-yardima-muhtacken-milyoner-sayisi-yuzde-29-artti

^[54] “Borcun Sonu Hüsran”, Cumhuriyet, 10 Ocak 2020, s.11.

^[55] “Kamu Borç Zengini”, Cumhuriyet, 1 Ocak 2020, s.10.

^[56] “Kısa Vadeli Dış Borç 118 Milyar Dolara Çıktı”, Yeni Yaşam, 18 Aralık 2019, s.4.

^[57] “Kredi ve Kredi Kartı Borcu Ödenemiyor”, Evrensel, 24 Şubat 2020, s.6.

^[58] Ozan Gündoğdu, “Borç Ekonomisi Marşa Bastı”, Birgün, 18 Aralık 2019, s.11.

^[59] “1 Milyon 755 Bin Kişi Borç Batağında”, Cumhuriyet, 15 Şubat 2020, s.9.

^[60] “Bireysel Borçlarda Artış”, Cumhuriyet, 17 Nisan 2020, s.8.

^[61] Şehriban Kıraç, “Bankalar Emlak Zengini”, Cumhuriyet, 22 Mart 2020, s.11.

^[62] Şehriban Kıraç, “Gürsel: Toplumsal Çöküntünün Eşiğinde”, Cumhuriyet, 20/ Nisan 2020, s.6.

^[63] “Gürsel: İşsizler Bir Buçuk Yıl Daha İş Bulamaz”, 12 Mart 2020… http://www.diken.com.tr/profesor-gursel-issizler-1-5-yil-daha-is-bulamaz-500-bin-kisi-firsat-kolluyor/

^[64] Ozan Gündoğdu, “İş Arayanlar Eve Dönüyor, Umutsuzluk Toplumsallaşıyor”, Birgün, 11 Şubat 2020, s.11.

^[65] “Genç İşsizlik Yüzde 4.5 Artışla Yüzde 26.1!”, Cumhuriyet, 17 Aralık 2019, s.11.

^[66] “İşsiz Sayısı Çığ Gibi”, Cumhuriyet, 11 Ocak 2020, s.11.

^[67] Ozan Gündoğdu, “İşsizlik Kronikleşiyor”, Birgün, 11 Aralık 2019, s.13.

^[68] Dünyada gençlerin istihdamında 1993’ten 2018’e yüzde 15’lik bir düşüş gerçekleşirken, yüksek-orta gelir bandındaki ülkelerde bu düşüş yüzde 23 olarak gözleniyor. Bu gruptaki ülkelerde her 100 gençten sadece 37’si iş bulabiliyor. (Aslı Aydın, “Senkronize Durgunluk, Çözüm Arayışları, Küresel Yeşil Yeni Düzen”, Birgün Pazar, Yıl:16, No:658, 20 Ekim 2019, s.4-5.)

^[69] Ozan Gündoğdu, “Cumhuriyetin En Mutsuz Kuşağı 90’larda Doğanlar”, Birgün, 12 Şubat 2020, s.13.

^[70] Mahmut Lıcalı, “1 Ayda 145 Bin Kadın ‘Ev Kadını’ Oldu!”, Cumhuriyet, 24 Ocak 2020, s.10.

^[71] Namık Alkan, “Prof. Dr. Osman Aydoğuş: Büyümedik, Daha da Yoksullaştık”, Birgün, 13 Aralık 2019, s.5.

^[72] “10 Milyon İşsiz Tehlikesi”, Cumhuriyet, 21 Nisan 2020, s.7.

^[73] “İşsizlik Yüzde 13’ten Yüzde 30’a Çıktı: 10 Milyonu Aştı”, 23 Nisan 2020… http://direnisteyiz27.org/issizlik-yuzde-13ten-yuzde-30a-cikti-10-milyonu-asti/

^[74] “İşsizlik de Artıyor İntiharlar da”, Kızıl Bayrak, No:2020/08, 21 Şubat 2020, s.5

^[75] “İntihar Değil Seri Cinayet; Fail Kapitalist Düzen”, Kızıl Bayrak, No:2020/08, 21 Şubat 2020, s.8.

^[76] Friedrich Engels, İngiltere’de Emekçi Sınıfların Durumu, Çev: Oktay Emre, Sosyalist Yay., 1994.

^[77] “Doç. Dr. Kaya: İntiharları Bireye İndirgemek Büyük Haksızlık”, 29 Mart 2020… https://yeni1mecra.com/doc-dr-kaya-intiharlari-bireye-indirgemek-buyuk-haksizlik/

^[78] Serkan Alan, “CHP’nin ‘Saray Ekonomisi’ Çalışması: 1.4 Milyon Kişi İcra Takibinde”, 5 Mart 2020… https://www.gazeteduvar.com.tr/politika/2020/03/05/chpnin-saray-ekonomisi-calismasi-son-4-yilda-53-bin-sirket-iflas-etti/

^[79] Georges Bataille, Edebiyat ve Kötülük, Çev: Ayşegül Sönmezay, Ayrıntı Yay., 1997.

^[80] Olcay Büyüktaş, “İşçiye Düşen Sefalet...”, Cumhuriyet, 22 Şubat 2018, s.9.

^[81] Şehriban Kıraç, “Türkiye’de Sendikalaşmaya Karşı Düşmanca Tutum Var”, Cumhuriyet, 13 Ocak 2020, s.11.

^[82] Mustafa Balbay, “1 Mayıs Bayramı: Alın Teri ve Beyin Teri...”, Cumhuriyet, 2 Mayıs 2019, s.9.

^[83] Engin Ünsal, “1 Mayıs ve Tarihsel Anlamı”, Cumhuriyet, 29 Nisan 2019, s.2.

^[84] “Çalışanın Stresi 10 Yılda Arttı”, Cumhuriyet, 30 Aralık 2019, s.10.

^[85] Olcay Büyüktaş, “Emekçi, Hasta Olmaya İtiliyor”, Cumhuriyet, 23 Nisan 2020, s.13.

^[86] “Her 10 Çalışandan 4’ü Zaman Baskısı Altında”, Birgün, 22 Kasım 2019, s.10.

^[87] Mahmut Lıcalı, “İşçinin Kara Yılı”, Cumhuriyet, 31 Aralık 2019, s.12.

^[88] “Her 10 İşsizden 8’i İşsizlik Fonundan Yararlanamıyor”, Evrensel, 25 Aralık 2019, s.5.

^[89] Emre Deveci, “İşsizin Parası Kamu Bankalarına Gitti”, Cumhuriyet, 16 Ocak 2020, s.10.

^[90] Mustafa Çakır, “İşçi Açlığa Mahkûm Oldu”, Cumhuriyet, 17 Nisan 2020, s.4.

^[91] Seyhan Avşar, “Vicdanları Yaralayan Karar İstinafta Onandı”, Cumhuriyet, 25 Mayıs 2019, s.12.

^[92] “Torun Center Davası: Bu Ülkede Adaletin ‘A’sı Bile Yokmuş”, Birgün, 7 Eylül 2019, s.10.

^[93] “Giden Her Can İçin Yalnızca 5 Gün Yattı!”, Birgün, 20 Nisan 2019, s.11.

^[94] Friedrich Nietzsche, Böyle Buyurdu Zerdüşt, Çev: Murat Batmankaya, Say Yay., 2006.

^[95] “İşyeri Sahibi 15 Yaşındaki Çocuk İşçiye Palangalı İşkence Yaptı, Ağabeyini Darbetti”, 26 Aralık 2019… https://www.evrensel.net/haber/393997/isyeri-sahibi-15-yasindaki-cocuk-isciye-palangali-iskence-yapti-agabeyini-darbetti

^[96] Mahir Bağış, “Hakkını İsteyen İşçilerin Üzerine Araba Sürdüler!”, Birgün, 27 Kasım 2019, s.11.

^[97] Yadigar Aygün, “Sendikacıya ‘Toros’ Tehdidi”, Yeni Yaşam, 11 Aralık 2019, s.4.

^[98] “1736 İşçi ‘Öldürüldü’…”, Cumhuriyet, 12 Ocak 2020, s.11.

^[99] Mahir Bağış, “Madenciye Ölüm ve Yoksulluk Kaldı”, Birgün, 4 Aralık 2019, s.10.

^[100] “Sokağa Çıkma Yasağına Rağmen Çalıştırılan İşçi Hayatını Kaybetti”, 25 Nisan 2020… http://direnisteyiz27.org/sokaga-cikma-yasagina-ragmen-calistirilan-isci-hayatini-kaybetti/

^[101] Mahir Bağış, “Konuşmak Yasak Tuvalet Dönüşümlü”, Birgün, 8 Ocak 2020, s.10.

^[102] Mustafa Çakır, “Kamuda 10 Çalışandan Yalnız Biri Kadın”, Cumhuriyet, 31 Ekim 2019, s.10.

^[103] “Kadınlar Tam Zamanlı İşlerden Dışlanıyor”, Birgün, 27 Ocak 2020, s.10.

^[104] Mustafa Çakır, “Kadın İşçi Kayıt Dışı”, Cumhuriyet, 6 Mart 2020, s.10.

^[105] Mahmut Lıcalı, “Sendikasız Çalışma Oranı Yüzde 93”, Cumhuriyet, 6 Mart 2020, s.10.

^[106] “Türkiye: 19 Milyon Çocuk Risk Altında”, Birgün, 10 Ağustos 2019, s.10.

^[107] Bülent İlik, “Çocuk Emeğinin Sömürüsü Kabul Edilemez”, Birgün, 4 Şubat 2020, s.13.

^[108] Mahir Bağış, “Ayakkabı İmalatında ‘Göçmen Çocuk’ Gerçeği”, Birgün, 25 Aralık 2019, s.10.

^[109] Mahmut Lıcalı, “Çocukların Yüzde 32’si Yoksul”, Cumhuriyet, 23 Nisan 2020, s.5.

^[110] “Son 7 Yılda 426 Çocuk İşçi Hayatını Kaybetti”, Birgün, 25 Ocak 2020, s.11.

^[111] 29 Mart 2019’da Ankara’da 16 atık toplayıcısı elektriksiz, içme susuz, tuvaletsiz, yaşıyorlardı. Çıkan yangında 5 mülteci yaşamını yitirmişti, 11 kişi ise yaralanmıştı. (Gülcan Dereli, “Çöpten Bir Düzen”, Yeni Yaşam, 16 Şubat 2020, s.3.)

^[112] “Ölen Her 5 Çocuktan 3’ü Tarım İşçisi”, Cumhuriyet, 26 Şubat 2020, s.8.

^[113] Yunus Emre Ceren, “Ölen Her 5 Çocuk İşçiden 3’ü Tarımda Çalışıyordu”, Birgün, 26 Şubat 2020, s.13.

^[114] Mustafa Balbay, “DİSK Başkanı Arzu Çerkezoğlu: Sermayenin Değil, Halkın Egemenliği!”, Cumhuriyet, 15 Mart 2020, s.9.

^[115] “DİSK’in Yapısal Açmazı ve Kaçınılmaz Savrulması”, Atılım, Yıl:7, No:415, 21 Şubat 2020, s.8

^[116] Zafer Aydın, “… ‘Sınıf’sız Sendikacılığın Trajedisi”, Birgün Pazar, Yıl:16, No:650, 25 Ağustos 2019, s.4.

^[117] “Yeni Çeltek’te Madenciler Yerin 1200 Metre Altında Açlık Grevinde”, Birgün, 5 Nisan 2016, s.4.

^[118] “Üçüncü Havalimanında İşçilerden Eylem: İnsanca Yaşamak İstiyoruz”, Cumhuriyet, 14 Şubat 2018, s.3.

^[119] M. Ender Öndeş, “3. Havalimanı Direnişi: İsyanın Bilince Dönüşmesinden Korktular”, Yeni Yaşam, 18 Ekim 2018, s.8.

^[120] Karl Marx-Friedrich Engels, Komünist Manifesto ve Komünizmin İlkeleri, Çev: Muzaffer Erdost, Sol Yay., 1976.

^[121] Burcu Cansu, “AYM: 1 Mayıs’a Saldırı, Hak İhlâlidir”, Birgün, 13 Eylül 2019, s.10.

^[122] “Dünyanın İşçisi Sokakta”, Cumhuriyet, 2 Mayıs 2019, s.10.

^[123] “İş Cinayetleri 1 Mayıs’ta da Devam Etti”, Evrensel, 2 Mayıs 2019, s.2.

^[124] Figen Atalay, “Kızıl Bir Nehir Gibi...”, Cumhuriyet, 2 Mayıs 2019, s.8.

^[125] “1 Mayıs’ta Taksim’e Yürümek İsteyenlere Polis Saldırıları: Çok Sayıda Gözaltı”… http://sendika63.org/2019/05/1-mayista-taksime-yurumek-isteyenlere-polis-saldirilari-cok-sayida-gozalti-545447/

^[126] “Taksim’e Çıkmak İsteyen İşçilere Polis Saldırısı”, Birgün, 2 Mayıs 2019, s.2.

^[127] Epiktetos, Düşünceler ve Sohbetler, çev: Burhan Toprak, Kaknüs Yay., 1999.

^[128] Işıl Özgentürk, “Vicdanlarımız ve Türkülerimiz Meydanlardaydı!”, Cumhuriyet, 5 Mayıs 2019, s.12.

^[129] İskender Bayhan, “Baharı Getireceklerin Büyük Gösterisi”, Evrensel, 2 Mayıs 2019, s.12.

^[130] Berkant Gültekin, “Mart’ta Sandıkta Mayıs’ta Meydanda; Umut Hiç Yenilmiyor”, Birgün, 2 Mayıs 2019, s.2.

^[131] Kavel Alpaslan, “İmamoğlu Konuşurken 1 Mayıs Meydanı”, https://www.gazeteduvar.com.tr/gundem/2019/05/01/imamoglu-konusurken-1-mayis-meydani/

^[132] “İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu belediye çalışanlarıyla 1 Mayıs Emek ve Dayanışma gününü kutlayıp, ‘Sizlerin haklarının her zaman takipçisi olacağımı duyuruyorum. Bugünün özeti Yunus Emre’nin şu sözünde çok derinden saklıdır. ‘Bölüşürsek tok oluruz, bölünürsek yok oluruz.’ Adilce paylaşmanın ve milletçe asla bölünmemenin günlerinde hep birlikte yaşamak dileğiyle’ dedi.” (Hazal Ocak, “İmamoğlu İBB Çalışanlarının 1 Mayıs’ını Kutladı”, Cumhuriyet, 1 Mayıs 2019, s.4.)

^[133] “Birlikte Başaracağız”, Birgün, 2 Mayıs 2019, s.2.

^[134] Ali Sirmen, “1 Mayıs 2019 Türkiye”, Cumhuriyet, 3 Mayıs 2019, s.4.

^[135] İhsan Çaralan, “Görkemli, Disiplinli ve Kitlesel Bir 1 Mayıs İçin Alanlara!”, Evrensel, 29 Nisan 2019, s.3.

^[136] “Erdoğan’dan 1 Mayıs Mesajı: Yasakladığı Grevleri Unuttu!”, 30 Nisan 2019… https://gunlukbakis.com/erdogandan-1-mayis-mesaji-yasakladigi-grevleri-unuttu/

^[137] “Akla, Hukuka, Tarihe, İşçi Sınıfına ve İstanbul’a Saygı Duymayanlar Ne Derse Desin: Taksim 1 Mayıs Alanıdır!”, 26 Nisan 2019… http://disk.org.tr/2019/04/akla-hukuka-tarihe-isci-sinifina-ve-istanbula-saygi-duymayanlar-ne-derse-desin-taksim-1-mayis-alanidir/

^[138] “DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu’nun 1 Mayıs 2019 Konuşması”, 2 Mayıs 2019… http://disk.org.tr/2019/05/disk-genel-baskani-arzu-cerkezoglunun-1-mayis-2019-konusmasi/

^[139] “1 Mayıs Taksim’de Kutlanacak mı? Arzu Çerkezoğlu Anlatıyor”, Enver Aysever ile Ayrıntılar, Halk TV - 43:35

^[140] “DİSK: 1 Mayıs Taksim’de Kutlansın”, Cumhuriyet, 23 Nisan 2019, s.8.

^[141] “1 Mayıs Çağrısı Yapan Limter-İş Yöneticilerine Para Cezası”, 20 Nisan 2020… http://direnisteyiz27.org/1-mayis-cagrisi-yapan-limter-is-yoneticilerine-para-cezasi/

^[142] “1 Mayıs Programı Belli Oldu”, Cumhuriyet, 23 Nisan 2020, s.13.

^[143] “… ‘1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü’nü, sosyal mesafe kuralına mutlak şekilde uymak şartıyla sembolik katılımlarla bölge ve 81 ildeki temsilciliklerimizde toplantılarla kutlayacağız. Bu toplantılarda, 1 Mayıs Bildirimiz okunacak ve tüm iş yerlerine gönderilecek. Bağlı sendikalarımız, sosyal medya hesapları üzerinden canlı yayınlarla 1 Mayıs’ı coşkuyla kutlayacak. Bunların yanında, 1 Mayıs’ın ruhuna uygun şekilde Türk-İş Yönetim Kurulu olarak tüm işçileri temsilen Taksim Anıtı’na çelenk bırakacağız’. Gelecek yıl 1 Mayıs’ı, emeği temsil eden tüm kesimlerle birlikte düzenleyeceğimiz coşkulu bir mitingle kutlamak istiyoruz. Ülkemizin ve çalışanların bu birlikteliğe ihtiyacı var.” (“Türk-İş Genel Başkanı’ndan 1 Mayıs Açıklaması”, 25 Nisan 2020… http://direnisteyiz27.org/turk-is-genel-baskanindan-1-mayis-aciklamasi/)

^[144] “1 Mayıs Mücadele Gününde Alanlardayız”, 26 Nisan 2020… http://umutsen.org/index.php/1-mayis-mucadele-gununde-alanlardayiz/

^[145] “Boratav: Emperyalist Cephede Kaos Var”, Birgün Pazar, Yıl:16, No:656, 6 Ekim 2019, s.8-9.

^[146] Sibel Bahçetepe, “Virüs Ruhlara da Girmesin”, Cumhuriyet, 21 Nisan 2020, s.14.

^[147] Maksim Gorki, Küçük Burjuvalar, çev: Koray Karasulu, İş Bankası Kültür Yay., 2014.

^[148] Özdeş Özbay, “Salgına Rağmen Yeni Bir Protesto Dalgası”, 24 Nisan 2020… https://marksist.org/icerik/Dunya/13859/Salgina-ragmen-yeni-bir-protesto-dalgasi