Türkiye-Rusya krizinde ikinci gün (Dakika dakika tüm gelişmeler)

Rusya Dışişleri, dün (24 Kasım) düşürülen Rus savaş uçağı konusunda Türkiye’nin Moskova Büyükelçisi’ne ‘sert tepki’ verildiğini duyurdu. Rusya Savunma Bakanı Şoygu, uçaktan paraşütle atlayan pilotlardan birinin Lazkiye’deki üsse götürüldüğünü açıkladı. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin de üsse S-400 sistemi yerleştirilmesi önerisini kabul etti.

14.30 Moskova’daki Türkiye Büyükelçiliği önünde Rus uçağının düşürülmesi protesto edildi, Büyükelçilik binasına taş ve yumurta atıldı.

Sputnik’in aktardığına göre, Interfax’a konuşan Türkiye’nin Moskova Büyükelçiliği Basın Sekreteri Orhan Gazigil, göstericilerin büyükelçilik binasına taş atması sonucu ikinci ve üçüncü kattaki camların kırıldığını, taşların ofislerin içine düştüğünü açıkladı. Büyükelçilik personelinin koridorda dolaşmaya çekindiğini aktaran Türkiyeli diplomat “Yaralananlar olabilir, bu bilgi henüz kesinleştirilmedi” dedi.

14.00 Sputnik’in haberine göre, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Rus savaş uçağının Türkiye hava sahasını ihlal ettiği gerekçesiyle düşürülmesiyle ilgili olarak şunları söyledi:

Az önce Türkiye Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu’yla bir telefon görüşmem oldu. Kendisi bu göreve dün getirilmişti ve acil olarak bir telefon görüşmesi yapmamızı istedi. Elbette biz Türk tarafından herhangi bir tepki almayı -ve bu tepkiyi daha üst düzey bir yetkiliden almayı- dün bekliyorduk. Ancak geç olması hiç olmamasından iyidir.

*Türkiye Dışişleri Bakanı bana yaşananlardan dolayı taziye dileklerini ve üzüntülerini iletti. Ancak aynı zamanda, Rus uçağının Türk hava sahasını ihlal ettiğini söyleyerek Türk Hava Kuvvetleri’nin eylemlerini haklı göstermeye çalıştı.

*Rus uçağının düşürüldüğü bölgede yalnızca militanlar yok, burada teröristlerin tesisleri de var.

*Türkiye Dışişleri Bakanı “Türkiye, Suriye’deki militanların tesislerinin bulunduğu toprakları mı korumaya çalışıyor?” diye sorduğumda bana cevap veremedi.

*Uçağımızın düşürülmesinin ardından Türkiye ile ilişkilerimizi ciddi olarak yeniden değerlendireceğiz.

*Rusya, herhangi bir Türk yetkiliyi ağırlamayı planlamıyor.

*Rusya vatandaşlarına Türkiye’ye gitmemelerini tavsiye etmemizin nedeni, düşürülen uçağımız için intikam almak istememiz değil. Bu tavsiye, objektif nedenlere dayanıyor.

13.03 İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif, Rus mevkidaşı Lavrov’u arayarak Türkiye’nin Rus uçağının düşürmesinin “Suriye’deki teröristlere yanlış mesaj gönderdiğini” söyledi. Dışişleri Bakanlığı Sözcülüğü’nden yapılan açıklamaya göre, Zarif “Bu tür eylemler Suriye krizinin tırmanmasına yol açacak ve terör gruplarına yanlış mesaj gönderecek. Taraflar arasındaki görüş farklılıklarını kullanarak terör eylemlerine devam edebileceklerine inanacaklar” ifadelerini kullandı.

İran Genelkurmay Başkanı Yardımcısı Mesud Cezayiri de “Rusya, uçağı düşürüldü diye Suriye’deki aktif konumunu bırakmayacak” dedi. ABD önderliğinde IŞİD’e karşı oluşturulan koalisyonu ‘yalancı’ olarak tanımlayan Cezayiri, “Bu koalisyon gün geçtikte zayıflıyor çünkü başta Türkiye ve Suudi Arabistan olmak üzere bölgedeki ülkeler ve ABD teröristlerin güçlenmesi için büyük çaba harcıyor” diye konuştu. (Sputnik)

13.00 Başbakan Ahmet Davutoğlu, partisinin grup toplantısında konuştu. Suriye sınırında düşürülen Rus savaş uçağı ile ilgili açıklamalarda bulunan Davutoğlu, uçak için Erdoğan gibi “milliyeti bilinmeyen” tabirini kullandı. “TSK’ya talimatı ben verdim” diyen Davutoğlu, konuşmasının devamında “Rusya bizim dostumuzdur” demeyi de ihmal etmedi.

12.55 Rusya Müslümanları Din İdaresi Müftüsü Talgat Tacettin, Türkiye’nin Rusya’dan özür dilemesi gerektiğini söyledi. Tacettin, “Dostça olmayan bu eylem, uluslararası hukuku ihlal ediyor. Bu, Rusya halkının iyi niyetine vurulan bir darbedir. Rusya, uçağı düşürenlerden izahat talep etmeli, Türkiye de Rusya’dan özür dilemeli” dedi. (Sputnik)

12.44 Rus uçağının düşürülmesi nedeniyle Türkiye’ye bugün yapacağı ziyareti iptal eden Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, TSİ 13.00’te basın toplantısı düzenleyecek. (Sputnik)

12.43 Rusya Devlet Duması Başkanı Sergey Narışkin, Suriye Dışişleri Bakanı Velid Muallim ile görüşmesinden sonra yaptığı açıklamada, Su-24 uçağının düşürülmesini ‘Türkiye yönetiminin kendi halkına ihaneti’ olarak değerlendirdi: “Türkiye’nin Rus uçağını düşürmesi, dostluk hatta ortaklık ilişkileri kurduğumuz Türk halkının tamamının bakış açısını yansıtmıyor. Dahası biz bu eylemi, Türkiye’nin kendi halkına ihanet etmesi olarak değerlendiriyoruz.” (Sputnik)

12.28 Suriye Dışişleri Bakanı Velid Muallim, Türkiye’nin Rus uçağını düşürerek Suriye’nin egemenliğini saldırgan biçimde ihlal ettiğini söyledi:

*Erdoğan ve Türkiye yönetiminin teröristleri destekleyen eylemleri ve düşürülen Rus uçağından paraşütle atlayan pilota ateş açmaları karşısında üzgünüz. Bu, tam anlamıyla bir savaş suçudur.

*Su-24 uçağının düşürülmesi Erdoğan’ın teröristleri desteklediğini tüm dünyaya kanıtladı. Ankara uzun yılladır radikal gruplarla ilişki içinde.

*Rusya Suriye’de terörle mücadele konusunda koalisyon güçlerinden daha çok şey yaptı. Rus Hava Kuvvetleri’nin eylemleri sayesinde Suriye’de teröristlerin yok edilmesinden bahsedebiliyoruz. (Sputnik)

12.21 Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov düzenlediği basın toplantısında aldığı bir soru karşısında, Rus uçağının düşürülmesi ardından Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Tayyip Erdoğan’ın ‘henüz görüşmediğini’ söyledi. Peskov, Rusya ve Türkiye arasındaki diyaloğun nasıl göründüğüne dair bir soru karşısında da, “Hiçbir şekilde görünmüyor. Zira böyle bir diyalog şu anda yok” dedi.

Peskov sözlerine, “Türkiye’nin terörle ortak mücadele etmeyi isteyip istemediğine dair şüphelerimiz oluştu. Bununla birlikte biz hâlâ IŞİD’le mücadele edilmesi amacıyla geniş bir koalisyon kurulmasını istiyoruz” ifadeleriyle devam etti.

Peskov, Tayyip Erdoğan’ın, “Aidiyetini bilmediğimiz uçağı vurduk” şeklindeki açıklamasına dair bir soru karşısında da şunu söyledi: “Su-24, Suriye hava sahasında vuruldu. Bu da uluslararası hukukun ihlali anlamına gelir. Bunun diğer bir anlamı da Rus uçağına karşı kesinlikli dostça olmayan bir eylem gerçekleştirildiğidir. Bizim bildiğimiz bu.”

‘Türkiye sınırı yakınında operasyona devam edeceğiz’

“Suriye’deki teröristlerin ve militanların mevzilerini Türkiye sınırlarının uzağında tutmalarını isterdik” diyen Peskov, “Ancak teröristlerde, Suriye’nin Türkiye sınırı yakınlarında konuşlanma eğilimi var. Biz de bu bölgelerde operasyon düzenlemeye devam edeceğiz.” ifadelerini kullandı.

‘Akkuyu’nun geleceği derin analize tabi tutulacak’

Peskov, Türkiye’nin Rus uçağını düşürmesinin Akkuyu nükleer güç santrali projesini nasıl etkileyeceğine dair bir soru karşısında da, ‘‘Şu anda nasıl etkileri olabileceğini söyleyemem. Tüm projeler dış gelişmeler dikkate alınarak derin bir analize tabi tutulacak’’ dedi.

‘Obama ve Putin 30 Kasım’da görüşebilir’

Peskov, Putin’le ABD Başkanı Barack Obama’nın Fransa’nın başkenti Paris’te 30 Kasım’da düzenlenecek iklim değişikliği zirvesinde bir araya gelebileceğini, ama şu an için böyle bir görüşme planlanmadığını söyledi. (Sputnik)

12.17 Russia Today (RT) muhabiri Roman Kosarev, Türkiye’nin Suriye’de düşürdüğü Rus uçağından paraşütle atlayan ve hayatta kalabilen ikinci pilotuyla konuştu. Kosarev, Rusya’nın Lazkiye’deki hava üssüne götürülen ve sağlık ekipleri tarafından muayene edilen pilotun, ‘kendini iyi hissettiğini’ söylediğini aktardı: “Kahvaltıda görüştük. En azından iyi görünüyor. Doktoru hayati tehlikesinin olmadığını söyledi.”

​Daha önce uçaktaki pilotlardan birinin öldüğü, birinin de 12 saat süren bir kurtarma operasyonu ardından ‘sağ salim’ Lazkiye’deki hava üssüne getirildiğini açıklanmıştı. (Sputnik)

12.09 Rusya Başbakan Yardımcısı Aleksandr Hloponin: Rusya ve NATO ülkelerinin düşürülen Su-24 uçağı yüzünden çatışma yaşamayacağını umuyorum.

Uçaktan paraşütle atlayan Rus pilota ateş eden teröristlerin öldürüleceğinden kimsenin şüphesi olmasın. (Sputnik)

11.50 Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Kocyas, Suriye’de düşürülen uçakla ilgili Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’u aradı. Rusya Dışişleri’nden telefon görüşmesine dair yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi: “Yunan Bakan Kocyas, Türkiye tarafından düşürülen Rus uçağı ve terörle mücadele görevi sırasında ölen pilot nedeniyle taziyelerini iletti. Atina’nın, Ankara’nın eylemlerinin dostça olmadığı ve IŞİD karşıtı koalisyonun amaçlarına da ters düştüğü yönündeki değerlendirmeler konusunda Rusya ile dayanışma içinde olduğu belirtildi.

Ankara’nın Yunan hava sahasını yıllarca, düzenli olarak ve birçok kez ihlal etti. Bu nedenle, Atina Türkiye’nin eylemlerinin provokatif olduğunu çok iyi anlıyor.” (Sputnik)

11.34 Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in, Savunma Bakanlığı’nın Suriye’deki Hmeymim Rus askeri üssüne S-400 füze savunma sistemi yerleştirilmesi önesini kabul ettiğini açıkladı. Putin’in S-300, Şoygu’nun S-400 sistemi yerleştirileceği açıklaması yaptığı belirtilmişti.

11.28 Rusya Devlet Başkanı Putin, Suriye’deki operasyon sırasında hayatlarını kaybeden üç Rus askerini ‘Cesaret Madalyası’ (Altın Yıldız) ile onurlandırdı. Kremlin’den yapılan açıklamada ‘Askeri vazifesini yerine getirirken gösterdiği kahramanlık, cesaret ve yiğitlik dolayısıyla Oleg Anatoleviç Peşkov’a ‘Rusya Federasyonu Kahramanı’ ünvanı verildi” denildi. Ayrıca, dün düşürülen SU-24 uçağının pilotu Konstantin Murahtin ile deniz piyadesi Aleksandr Pozihiç’in de Cesaret Madalyası ile onurlandırıldığı açıklandı.

11.27 Rusya lideri Putin, Rusya’nın Su-24 uçağının düşürülmesi olayına büyük ciddiyetle yaklaşacağını ve güvenliğini sağlamak için tüm önlemleri alacağını açıkladı: “Suriye’deki operasyonlarımızda uçuş güvenliğini sağlamak için alınan tedbirlerin yeterli olmadığını dün gördük. Savunma Bakanlığı ile konuyu sabaha kadar tartıştık. Suriye’deki askeri üssümüzde S-300 savunma sitemi yerleştirilecek. Bu adım ve alacağımız diğer önlemlerin, uçuş güvenliğimizin sağlanması için kafi olacağını umuyorum.”

11.20 Rusya Savunma Bakanı Şoygu “Rusya Savunma Bakanlığı Su-24 uçağı olayına yanıt olarak acil önlemler aldı. Moskova kruvazörü Lazkiye kıyılarına konuşlandırıldı. Kruvazörün erken uyarı ve hava savunma sistemleri Suriye’deki Rus hava güçlerinin korunmasını sağlayacak. Bize potansiyel tehlike oluşturan bütün hedefleri vurmaya hazırız” dedi.

Moskova kruvazörünün erken uyarı ve hava savunma sistemlerinin Suriye’deki Rus hava güçlerinin korunmasını sağlayacağını belirten Şoygu, “Bize potansiyel tehlike oluşturan bütün hedefleri vurmaya hazırız dedi.

Bundan sonra da dikkatlerinin benzer olaylar (uçağın düşürülmesine benzer olaylar) üzerinde olacağını vurgulayan Şoygu, Rus savaş uçağının düşürülmesi ardından Rus askeri yetkililerin dün gece bir eylem planı hazırladığını da açıkladı. Ancak Şoygu, planın içeriğine dair bilgi vermedi.

11.14 Sputnik’in haberine göre, Rusya Savunma Bakanı Şoygu, uçaktaki diğer pilota ilişkin açıklamalarda bulundu:

Suriye’de düşürülen uçaktaki pilotlardan biri kurtarılıp Hmeymim hava üssüne götürüldü. Hayatta ve sağlığı yerinde.

Pilotlarımızı kurtarma operasyonu 12 saat sürdü. Kurtarma operasyonu sırasında tüm gece boyunca hayatlarını riske atan tüm adamlarımıza teşekkür ederim.

11.11 Rusya lideri Putin, düşürülen Rus uçağına ilişkin açıklamalar yaptı:

SU-24 uçağının düşürülmesi sonrası yeni vakaların yaşanma ihtimalini göz ardı edemeyiz. Benzer şeyler tekrarlanırsa mutlaka tepki vereceğiz. Türkiye’de bulunan vatandaşlarımız da tabii ki büyük riskle karşılaşabilir. Rusya Dışişleri Bakanlığı, bu konuda uyarı yapmak zorunda.

Uçağımızın düşürülmesi ve pilotumuzun ölmesi gibi trajik bir olayın ardından ne yapılabilirdi ki? Rusların Türkiye’ye seyahat konusunda uyarılması gerekli bir tedbir ve Rusya Dışişleri Bakanlığı halkımıza tehlikelere ilişkin uyarıda bulunarak doğru bir şey yapıyor.

11.06 Kremlin, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in yarın Fransa Cumhurbaşkanı François Hollande ile bir araya gelerek, “terör tehdidine karşı koyma ve IŞİD’le ortak mücadele” konularını görüşeceğini açıkladı. (Sputnik)

10.58 Putin: “Sorun sadece dün yaşadığımız trajediyle ilgili değil, çok daha derin. Sadece biz değil tüm dünya görüyor ki, mevcut Türkiye yönetimi uzun yıllardır ülkesini kasten ‘İslamlaştırmaya’ yönelik iç politika izliyor. İslam büyük bir dünya dinidir ve aynı zamanda Rusya’daki geleneksel dinlerden biridir. Biz de İslam’ı destekliyoruz ve buna devam edeceğiz. Ama burada söz konusu olan daha radikal bir İslam’ın desteklenmesi. Bu durum ilk bakışta pek fark edilmese de olumsuz bir atmosfer yaratıyor.”

​10.54 Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin de Rusya’nın Lazkiye’deki Hmeymim askeri üssüne S-300 hava savunma sistemi yerleştirileceğini açıkladı.

Savunma Bakanı Şoygu, üsse S-400 sistemi gönderileceğini söylemişti. (Sputnik)

10.50 Rusya parlamentosunun alt kanadı Duma’nın Savunma Komitesi, bugün Rus uçağının düşürülmesi gündemiyle olağanüstü toplantı yapma kararı aldı. (Sputnik)

10.47 Sputnik’in haberine göre, Rusya Dışişleri Bakanlığı’ndan bir yetkili, Moskova Büyükelçisini  geri çağırma seçeneğini değerlendirmediklerini açıkladı. Yetkili, Türkiye’den uçağın düşürülmesine ilişkin açıklama beklediklerini de söyledi.

10.46 Almanya Başbakanı Angela Merkel, Türkiye’nin Rus uçağını Suriye sınırında düşürmesinin ‘Suriye’deki durumu yoğunlaştırdığını’ söyledi. Rusya ve Türkiye arasındaki gerginliğin tırmanmasının önlenmesi için her şeyin yapılması gerektiğini belirten Merkel, Başbakan Ahmet Davutoğlu’na da gerginliği dindirme çağrısı yaptı.

10.36 Sputnik’in haberine göre, Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu, Suriye’de Rus savaş uçağının düşürülmesi ardından Lazkiye’deki Hmeymim hava üssüne S-400 hava savunma sistemi yerleştirme kararı aldıklarını söyledi.

Rusya Savunma Bakanlığı’ndaki genel kurul toplantısında açılış konuşmasını yapan Şoygu, “Suriye’de teröristlerin tesislerini imha etmek için görevlerini yapan arkadaşlarımız öldü” dedi.

Rusya Genelkurmay Başkanlığı yetkilisi General Sergey Rudiskoy da dünkü (24 Kasım) açıklamasında, Suriye’de ‘hava savunmasını güçlendirmek için önlemler alınacağını’ söylemişti. Moskova kruvazörünün de Suriye’deki Rus uçakları için koruma sağlayacağı belirtilmişti.

​09.46 Sputnik’in haberine göre, Rusya’nın Fransa Büyükelçisi Alexandre Orlov, Suriye’de düşürülen Rus savaş uçağındaki pilotlarından birini Suriye ordusunun bulduğunu söyledi. Europe 1 radyosuna konuşan Orlov, “Uçaktaki pilotlardan biri paraşütle atlarken yaralandı ve karadaki cihatçılar tarafından vahşice öldürüldü. Diğer pilot ise kaçmayı başardı ve son bilgilere göre, Suriye ordusu tarafından bulundu. Bu pilotun şu anda Rusya’nın hava üssüne götürülüyor olması lazım” ifadelerini kullandı.

Öte yandan Orlov Rusya’nın IŞİD’i vurmak için Fransa, ABD ve Türkiye’yle bile ortak bir komuta merkezi kurmaya hazır olduğunu belirtti.

RİA Novosti ajansının haberine göre, Rusya Dışişleri Bakanlığı, Türkiye’nin Moskova Büyükelçisi Ümit Yardım’a dün düşürülen Rus uçağı konusunda ‘sert bir tepki’ verdiklerini açıkladı.

09.45 Sputnik’in RİA Novosti ajansından aktardığı habere göre, Rusya Federasyon Konseyi Başkan Yardımcısı İlyas Umahanov, gerekirse Rusya’nın Ankara Büyükelçisi’ni geri çağırabileceklerini açıkladı. Umahanov, “Rusya Dışişleri Bakanlığı, büyükelçinin çağrılması konusunu değerlendiriyor. Üstelik bu adımın diplomatik ilişkilerin kopması anlamına gelmesi ve ‘en uç önlem’ olmasına rağmen” dedi.

Rusya’nın Ankara Büyükelçisi’nin istişareler için de çağrılabileceğini ifade eden Umahanov, “İstişareler yapılmalı ama bu durumun nasıl gelişeceğine bağlı. Tüm artı ve eksileri tartmalıyız. Ben gerilimin düşürülmesi adına büyükelçilerin merkeze çağrılmasına kategorik olarak karşıyım, bu ülkeler krizin dinmesi için hiçbir şey yapmamış olsalar da” diye konuştu.