Türkmen Dağı’nda ‘Türk-İslam’ sentezi

Can Ertuna

‘Tanrı Dağı kadar Türk, Hira Dağı kadar Müslüman’ Türkiye’deki ülkücü hareketin vazgeçilmez sloganı on yıllardan beri. Son günlerde Türk-İslam sentezi ülküsü, başka bir dağın eteklerinde bir harekat alanı yarattı kendine; burası, Suriye ordusu ile Rus hava kuvvetlerinin yoğun operasyonlarına sahne olan Türkmen Dağı. Ve burada, cephede milliyetçi söylem, ümmetçi anlayışla iç içe geçmiş durumda.

Türkmen Dağı’ndaki ülkücüler

İslamcı çevrelerden selefi cihatçı örgütlere, Kürtler arasından YPG/YPJ’ye, sosyalist yapılanmalardan YPG ya da Suriye Ordusu’yla omuz omuza çatışan milis gruplarına ‘savaşçı’ gönderen Türkiye, son dönemde ülkücüler arasından da Türkmen milis gruplarına katılıma sahne oluyor. Uçağı düşürülen Rus pilotun hayata dair son tutunduğu şey olan paraşütünün parçasını eline alarak yaptığı basın açıklamasında pilotu havada vurduklarını söyleyen Alpaslan Çelik, Elazığlı bir ülkücü; babası, MHP Keban eski belediye başkanı Ramazan Çelik.

Çelik tek örnek değil, Türkmen Dağı’nda kamuflaj giysileriyle fotoğraf çektirerek sosyal medyada paylaşan ve halen MHP’de aktif siyaset yapan başka isimler de var. MHP bu fotoğrafların üyeleri savaşırken değil, yardım dağıtımındayken çekildiğini duyurmuştu. Yani oradaki savaşa katılım, partinin teşvikiyle ya da yönlendirmesiyle olmuyor. Ancak Türkmen Dağı’ndaki savaşın ayrıntıları ve kahramanlık hikayeleri, milliyetçi eğilimdeki gençler arasında da  popüler şu sıra; Facebook’ta 40 binden fazla takipçisi olan ‘Türkmen Dağı 2. Sahil Tümeni‘ sayfasına bakmak bunun için yeterli.

Peki oradaki savaşta sadece Türkmenler ve ‘idealist’ ülkücüler mi var? Bu sorunun yanıtı biraz da 2. Sahil Tümeni’nin, Türkmen Dağı bölgesinin en stratejik tepesi Kızıl Dağ’daki toplanma alanına yaptığım kısa ziyarette gizli.

IŞİD yok, Nusra var

“Ağabey, onlar Türkçe bilmez, Arap onlar.”

Hemen arkasında duran iki kişiye yöneldiğimde böyle dedi Türkmen milislerden biri. Yayladağı’ndan çok kısa bir otomobil yolculuğuyla Türkiye sınırının yanıbaşındaki kampa Türkmen komutanlarla konuşmaya gittiğimizde karşımıza çıkan dört beş kulübe, bir avuç da savaşçıydı. Çoğu Türkmen olsa da aralarında tek tük yabancılar da vardı. Çatışmaların yoğunluğu azalınca bize demeç verecek‘komutanlar’ın da geleceği söylendi.

Çevrede dolaşmaya başladık. Kampta kalanlar yaşları biraz daha ileri milisler ve, su, yemek, giyecek gibi lojistik ihtiyaçların cephe gerisinden cepheye iletilmesinde görev alan çocuk yaşta savaşçılardı. Savaşanların çoğunun ailesi ya Türkiye’de ya da Türkiye sınırının ötesinde Suriye tarafında olan, ancak yardım dağıtımını AFAD ile Kızılay’ın üstlendiği 7 bin kişilik Yamadi kampındaydı.

Kısa süre sonra grubun komutanı Beşar Molla geldi. ‘Rus jetlerinin bombardımanından sonra savaşın seyrinin değiştiğini, Suriye ordusuna karşı kurdukları üstünlüğü korumakta güçlük çektiklerini’söyledi. “Yaklaşık 1200 savaşçımız var” dedi.

Ona bölgede IŞİD unsurlarının olup olmadığını sordum, IŞİD’in artık olmadığını, kendilerinin de Suriye ordusu gibi IŞİD’le de savaştıklarını vurguladı. Sorum üzerine başka yardım eden grupların olduğunu söyledi ancak isim vermekten kaçındı.

Bahsettiği gruplardan birinin Batı ülkeleri ve Rusya gibi Türkiye’nin de terör örgütleri listesinde yer alan cihatçı El Nusra Cephesi olduğunu ise bir başka Türkmen milis söyledi: “Sağolsunlar başkaları da yardımcı oluyor bize, az da olsa Nusra’dakiler var” dedi. Bir diğeri, ‘bölgede çatışan Uygur savaşçıların kısa süre önceki bombardımanda çok kayıp verdiğini’ belirtti.

Sosyal medyada da bölgede aktif cihatçı unsurlara dair çok sayıda materyal mevcut. El Nusra Cephesi’nin Lazkiye kolu, Twitter’da  Türkmen Dağı bölgesinde savaşan birliklerinin görüntü ve fotoğraflarını paylaşıyor bir süredir. Al Muhajirun adlı bir youtube adresinden yayınlanan ‘Türkmen Dağları’ndan Nasihat’ adlı bir videoda da Türkmen Dağı’nda bulunduğunu söyleyen iki kişinin Türkçe cihat çağrısına yer veriliyor.

Saç ve sakal traşlarından yabancı selefiler olduğunu anlayabileceğiniz kişileri Yayladağı ilçe merkezinde dolaşırken görmek de mümkün hala. İlçede dikkat çeken bir başka hareketlilik daha vardı; yardım TIR’ları. Kızılay’ın araçlarının yanısıra, İslamcı yardım kuruluşlarıyla, Ülkü Ocakları’nın bazı il ve ilçe teşkilatlarının yardım araçları birbiri ardına Yayladağı’na girip çıkıyordu.

‘Bayırbucak’a giden TIR’lar meselesi’

“2011’de dağa ilk çıktığımızda elimizde av tüfeği vardı, dağa üç tane keleş gelince bayram etti millet, sonrasında çok şükür gerisi geldi.”

Bir milis ellerine ulaşan ilk silahları alırken ne kadar sevindiklerini böyle anlattı. Kamptaki silahlar kaleşnikofla sınırlı değil, son dönemde özellikle Suudi Arabistan’ın desteğiyle Suriye’deki muhaliflere akıtılan ve ‘tank katili’ olarak bilinen TOW füzelerinden Türkmenlerin elinde de var. Batılı uzmanlar karadan havaya kullanılan Stinger füzelerinin Afganistan’daki Sovyet işgaline karşı mücahitlere sağladığı avantaj gibi bir avantajı Suriye’deki muhaliflere bahşedeceğini düşünüyordu TOW sevkiyatının. Hatta düşürülen Rus jetinin pilotlarını aramaya gittiğinde yoğun ateş altında çatışma bölgesine zorunlu iniş yapan Rus helikopteri de bir TOW füzesiyle vuruldu.

Tüm bunlara rağmen Rus hava saldırıları son dönemde ‘karada’sağlanan avantajı kısmen ortadan kaldırmış gibi gözüküyor. “Artık uçaksavara ihtiyacımız var” diyordu milislerin çoğu.

‘Karınca’ lakaplı Tugay Komutanı Muhammed Abdullah’a Türkiye’den gelen yardımlar arasında silah olup olmadığını sordum. Hücum yeleğinde asılı telsiz ve kaleşnikof şarjörünü bir hamlede çıkarıp,“Bunlar babamdan kalmadı herhalde” dedi ve ekledi: “Ama artık tehdit havadan, ona karşı önlem lazım.”

Suriye’deki vekalet savaşının cephedeki yeni yansımalarını görmek için biraz daha beklemek gerekiyor.

Türkmen Dağı’nda ‘İslam-Türk’ sentezi mi?

Kısa süre önce katledilen Diyarbakır Barosu Başkanı Tahir Elçi, Bianet’te yayınlanan bir söyleşisinde güneydoğudaki son operasyonlarda ortaya çıkan görüntüleri 90’lı yıllarla karşılaştırmış, ‘eskiden özel harekat polislerinin milliyetçi ideolojiyle hareket ettiğini, son dönemde ise ibrenin radikal dinci-milliyetçi bir çizgiye kaydığını’ belirtmişti.

Benzeri bir ‘yeni ideoloji’ye dair ‘sıcak’ örneklerden biri de işte Türkmen Dağı’ndaki savaş. Burada bazıları milliyetçi saiklerle, bazı gruplar da cihat adına ‘ortak’ bir düşmana karşı yan yana savaşırken alandaki pratiklerden beslenen bir yeni söylem de günışığına çıkıyor. Suriye’deki savaş, Türkiye’deki farklı etnik ve ideolojik grupları kendine çekmekle kalmıyor, aynı zamanda onları zamanla dönüştürme gücüne de sahip gibi gözüküyor.

Yaşananlarla birlikte İslamcılık da devrimcilik de ülkücülük de cephede bazı ince ayarlara uğrayabiliyor. Sınır ötesinde çatışma pratikleriyle‘pişen’ grupların Türkiye’de her geçen gün artan ve kutuplaşma havasıyla birlikte daha önceki eylemlerden bile daha geniş çaplı ve kanlı bir ‘yurtiçi hesaplaşmalara’ girişmesi tehlikesi de her geçen gün artan bir risk olarak önümüzde duruyor.

Rus pilotları havada vuran Türkmen komutan Elazığlı ülkücü çıktı