Bugun...

Mahmut BALPETEK

Empati yada İşin Fıtratında Var

Tarih: 04-03-2015 01:42:00 Güncelleme: 09-08-2015 03:53:00

Siyasal hayata liberaller tarafından monte edilen Empati kavramı son dönemde toplumsal sorunları çözmek için her derde deva gibi sunulmaktadır.Zaman zaman kimi,sol sosyalistlerinde dikkat etmeden kullandığı dillere pelesenk olan bu kavramın toplumsal mücadelede karşılığı nedir? Sorusunu irdelemek bu eksende bir tartışma yapmak kaçınılmaz gibi görünmektedir.

Sözcük anlamı açısından empati (Eşduyum) kavramının genel geçer tanımı bulunmamaktadır. Kaynaklar empatinin tam olarak ne ifade ettiği ile ilgili değişik bilgiler sunmaktadır.Fakat kısaca özetlemek gerekirse: Empati bir kişinin kendisini duygu ve düşüncelerinden soyutlayarak bir başkasının inançlarını, arzularını ve özellikle duygularının farkına vara bilme ve anlaya bilmek yeteneğidir. Bir başka ifade ile ,kendini karşındaki ile özdeşleştirmektir.

Kavram esas olarak iki insan arasında geçebilecek bir ilişkiden söz etmektedir. Ancak İki insan arasında bile böylesine bir iletişimin gerçekleşeceği var sayımının mutlak doğru olduğu tartışmalıdır. Zira bir erkeğin hamile bir kadının karnında bebek olmaya namzet ceninle kurduğu duygusal bağı nasıl kurabilir? Ya da hamile kadının doğum sancılarının acısını nasıl his edebilir. Hiç tanımadığı duyguları ve acıları yaşayan kişi ile empati kurmak onu olduğu gibi his etmek mümkün gibi görünmemektedir.

Geriye kalan seçenek ise, empati kuracak kişinin tanıdığı duygu ve acılar içinde olan kişi ile eşduyum kurabilme olsasılığıdır. Onunda sorun çözmek için bir anlam ifade edeceğini idea etmek istisnaları dışarıda tutarak kabul etmek adeta imkansızdır. Etki alanı kendinden menkul ve belirsiz olan bu kavaramı ,liberal anlayış sahipleri, bütün toplumsal çelişkilerin çözümünde kullanılması mümkün bir yöntem olarak ileri sürmektedir. Yani bütün sorunların kilidini açan bir maymuncuk işlevi yüklemektedirler.

Kavramı baz alarak konuya yaklaşacak olursak, toplumsal çelişkileri çözmede insan merkezli bir yaklaşımın ötesinde muktedirin mazlumun duygusuna girmesi ve onu anlaması gibi faşizan bir anlayışın olduğunu görmek mümkündür. Zira mazlumun muktedir ile duygudaşlık kurması ne gerekli ne de anlamlıdır, hata böylesi bir duygudaşlık kurma isteği bile verili sistemin bu günü ve geleceği açısından son derece sakıncalıdır demek mümkündür.

Kavram aynı zamanda toplumsal mücadelenin inkarını içkin kılmaktadır. Çünkü, empeti yeteneğine sahip olan ezen muktedirlerin,ezilenler ile kurdukları duygudaşlık ile onları anlama ve onlar için en iyisine karar vermeye yetisine sahiptir, şeklinde bir ideolojik yaklaşımı içkin kılmaktadır.

Sınıf Mücadelesi Yerine Emapti

İnsanlık tarihi sınıfların mücadele tarihidir. Sınıfların kendi arasında sürdürdükleri çıkar mücadelesi insanlık tarihinin biçimlenmesin de tayın edici role sahiptir. Empati sınıf savaşlarını ustaca sinsilikle bir tarafa atarak onun yerine Duygudaşlığı ikame etmektedir.Bir an için bunun sosyolojik karşılığı yoktur demek mümkündür? Ancak Neo Liberal ekonomik politikaların egemen olduğu dünyamızda etki alanının yok olduğunu söylemek mümkün gözükmemektedir. Bu etki alanının azaltmak giderek yok etmek için bu kavramları deşifre etmek kaçınılmaz gibi görünmektedir.

Şimdi yakın tarihimizden birkaç örnekle kavramı irdelemeye devam edelim Manisa’nın Soma ilçesinde yaşanan madden cinayetinde iki taraf vardı,Birinci taraf madende hayatını kayıp eden emekçiler , ikinci taraf maden sahibi ve onun siyasal temsilcisi konumunki iktidar. Kısaca cinayet sonrası yaşananlara göz atarsak yaşananları şöyle özetlemek mümkündür. Maden sahibi bütün “güvenlik önlemlerini aldığını buna karşın kazanın vuku bulduğunu , kendisinin de yaşananlardan çok zarar etiğini” anlatı.

Siyasi temsilcisi bugün Cumhurbaşkanı, o tarihlerde başbakan olan Erdoğan “ölüm madencinin fıtratın da var” diyerek sorunun abartılacak bir yanının olmadığı altını çizmiştir.

Cinayete kurban giden emekçiler ise “aç kalmamak için yaşam odası dahil hiç bir güvenlik tedbirinin olmadığı koşullarda çalışmak zorunda olduklarını” anlatılar.

Antagonist karşıtlık gösteren bu iki yaklaşım orta yerde duruyor iken, hiç açlık duygusu ,mecburiyet kavramını tanımamış, tanısa da sınıf atlayarak ondan kurtulmuş birinin iş cinayetine kurban gitmiş emekçi ile empati kurması beklenmez. Zira o cinayetlere neden olan güvenliksiz ortam maden sahibi için az masraf çok kar anlamındadır. Bir başka ifade ile sermaye sınıfının temel yaklaşımı çok kardır. Çok kar içinde emekçinin kanıda vardı var olacaktır bu işin doğasına aykırılık içermiyor. Diğer taraftan, sermayenin siyasal temsilcisi iktidarın “işin fıtratında vardır” demesi kimden oy aldığının değil kimin temsilcisi olduğunun tescilidir. Zaten kapitalist sistem de iktidarın görevi bütün devletin aparatları ile sermayenin çıkar ve karını korumakta n başka bir şey değildir.

Gerek sermaye sahibi, gerekse onun siyasal temsilcisi iktidarın kendi sistemin bekası için ezilenlerle kurdukları ve/veya kuracakları ilişki “ben zarar ettim” ve” ölüm işim fıtratında var” yollu rasyonel alakadarlığın ötesine gidemez. Empatileri de eşduyumlarıda bundan ileriye gitmez.Geride bize Liberallerin hikayeleri kalır.